Özerk beylik olduğu dönemde Samos kalkınır; 1913’te Yunanistan’a bağlandıktan sonra ekonomik kriz baş gösterir. Sofulis liderliğindeki Venizelistlerin egemenliği, özellikle adanın dağlık Batı tarafında direnişlere yol açar. Altı kardeş olan Yaya’lar 1914’te askere gitmeyi reddedip dağa çıkarlar. Üç yıl adaya korku saldıktan sonra Kosmadei kırsalında baskına uğrarlar. Büyük abi Yorgos öldürülür, çatışmada yanan evde anneleri ölür.
Öbür kardeşler 1922-25 arası, teorik olarak İtalya’nın 12 Adalar idaresine ait olan fakat fiilen kaçakçılarla kanun kaçaklarının elinde olan Arki adasına sığınırlar. 6 Haziran 1925’te bir tekneyle Samos’a çıkarlar. Kendilerine katılan üç otomobil dolusu adamlarıyla Karlovasi kentini basıp jandarma karakolunu esir alırlar. Vathi’ye geçip valiyi ve belediye başkanını ele geçirirler. Maliye kasasını açtırıp buldukları parayla halk ordusu kurarlar, özerk Samos beyliğini ilan ederler. Yunan hükümeti bir iki hafta sonra donanmayı gönderir. Kardeşlerden Konstantin ölür, Yannis Türkiye’ye kaçar.
Öykü burada bitmez. Birkaç yıl sonra Yunanistan’da genel af ilan edilir. Yannis ülkeye döner. Yunan Komünist Partisine katılır, milletvekili seçilir. Yıllarca Komünistlerin organı Rizospastis’te köşe yazarlığı yapar. Anılarını yazar. 1977’de saygın bir siyaset adamı olarak vefat eder.
Bugün bizim köyün festivali için eski kayıtları karıştırırken taş plakta birkaç tane Yayades türküsü buldum. Paylaşayım sizinle. Beste ve yorum Kostas Rukunas, 1934.
https://www.youtube.com/watch?v=vXgD0c-xMM8
https://www.youtube.com/watch?v=vXgD0c-xMM8