Dünya Harbinde hezimete uğramışsın, yok olmanın eşiğine gelmişsin, yıllık gelirinin on misli savaş borcu altına girmişsin, taviz vermeyip ne halt edeceksin? İngiltere’ye savaş mı açacaksın?
“Lozan’daki akıl almaz kayıplar ve korkunç tavizler”den dem vurmuşsun. Var mıydı başka şansın? Kıytırık Yunanistan’ı ikmal üslerinden bin km ötede, yabancı düşman topraklarında yenmeyi “yedi düvele karşı şanlı zafer” zannedecek kadar saf mısın? Dünya Harbinde hezimete uğramışsın, yok olmanın eşiğine gelmişsin, yıllık gelirinin on misli savaş borcu altına girmişsin, taviz vermeyip ne halt edeceksin? İngiltere’ye savaş mı açacaksın?
Lozan’ın kayda değer sonuçları nedir sana söyleyeyim.
1-Türkiye’nin Almanya’ya olan savaş borcu silindi. Batı ülkelerine ve açık piyasaya borçları da gayet mülayim bir ödeme takvimine bağlandı. Tarihte bu ülkeye yapılmış en büyük kıyaklardan biridir.
2-Türkiye, hiçbir ekonomik ve stratejik faydası olamayan Arabistan yükünden kurtuldu. Anlaşılan İttihat ve Terakki yönetimi daha 1913’te veya en geç 1917’de kendi rızasıyla o noktaya gelmişti. Türkiye’de devlet işlerine vakıf olan kimsenin Arap topraklarının kaybından dolayı üzüldüğüne tanık olmadım.
3-Nüfus ağırlığı Rum olduğu halde İzmir şehri ve Doğu Trakya Türkiye’ye bırakıldı. Her ikisinde de startejik gerekçeler – İzmir Ege’nin ihracat limanı olduğu için, Trakya İstanbul’un savunma mevzii olduğu için - rol oynadı. Teşekkür ettik mi?
4-Ermeni konusu kapatıldı, Ermeni vilayetlerinde yaratılmış olan de facto durum, de jure tescil edildi.
5- Wilson prensipleri çerçevesinde her ulusa bir devlet ilkesi kabul edildiği halde, Kürt illerinin büyük kısmının Türkiye’de kalmasına karar verildi.
Bunların her biri Türkiye açısından büyük kazanımlardır. Adamların himmetiyle kuruldu burası.